چرخ داروخانه‌ها با فروش محصولات آرایشی می چرخد

گذشته از دیدگاه‌های مثبت و منفی که نسبت به بخش خصوصی وجود دارد، این بخش‌ها در مواقع حساسی که نیاز به خدمات بهتر و با کیفیت تر بوده موفق عمل کرده‌اند بویژه در بخش دارویی و درمان که در برهه‌ای عصای دست نظام پزشکی بوده‌اند ولی حالا در آستانه تعطیلی قرار گرفته‌اند و نیازمند کمکی هستند تا به حیات خود ادامه دهند.

داروخانه‌ها وضع خوبی ندارند، برخی از آنها در آستانه ورشکستگی قرار گرفته‌اند و تعدادی هم چاره‌ای جز فروش مجوز خود ندارند.بد حسابی و نپرداختن هزینه نسخه به داروخانه‌ها از سوی سازمان‌های بیمه گر و افزایش مالیات،کار را سخت تر از گذشته می‌کند.در این میان زنگ خطر برای داروخانه هایی به صدا در آمده که به طور خصوصی اداره می‌شوند.گذشته از دیدگاه‌های مثبت و منفی که نسبت به بخش خصوصی وجود دارد، این بخش‌ها در مواقع حساسی که نیاز به خدمات بهتر و با کیفیت تر بوده موفق عمل کرده‌اند بویژه در بخش دارویی و درمان که در برهه‌ای عصای دست نظام پزشکی بوده‌اند ولی حالا در آستانه تعطیلی قرار گرفته‌اند و نیازمند کمکی هستند تا به حیات خود ادامه دهند.

پرس و جو از سرنوشت داروخانه هایی که در شهرهای نه چندان بزرگ روزهایی به بیماران و مشتریان خود خدمات می‌دادند،نشان می‌دهد تعطیل شدن درمانگاه‌های خصوصی و کوچ خود خواسته پزشکان به بیمارستان‌های دولتی با حقوق بالاتر عرصه زنده ماندن را آنقدر برای داروخانه‌های بخش خصوصی تنگ کرده که بسیاری از آنها کرکره را پایین کشیده‌اند و به فکر شغل دیگری افتاده‌اند.داروخانه‌های شهرهای بزرگ بویژه کلانشهرها هم چندمدتی است به این معضل گرفتار شده‌اند و به دنبال راهکاری برای برون رفت از آن هستند.

*احوال ناخوش داروخانه داران

فروشگاه‌های شیک دراگ استور و داروخانه هایی که تعدادشان هم در تهران کم نیست انگار با هم به رقابت می‌پردازند.هرکدام که ویترین قشنگتری داشته باشد و خدمات بهتری بدهد گوی را از بقیه می‌قاپد.الان مثل قدیم نیست که داروخانه‌ها فقط دارو بپیچند، آنها برای اینکه چرخ شان بهتر بچرخد، مشاوره هم می‌دهند.درباره پوست و مو و حتی رژیم‌های چاقی و لاغری!
باید سری بزنیم و این سوژه را از نزدیک پیگیری کنیم که چرا داروخانه داران مدعی هستند صورت شان را با سیلی سرخ نگه می‌دارند و برای اینکه در این وضعیت سرپا بایستند از فروش دارو وخدمات درمانی به سوی مشاوره‌های آرایشی و بهداشتی و فروش آنها هم روی آورده‌اند.

* ساعت 11صبح،خیابان شریعتی

از دورخبری نیست انگار جز چند نفری که در داروخانه کار می‌کنند کسی آنجا نیست.وقتی وارد می‌شوم از خوشرویی نسخه پیچ می‌توان فهمید بازارشان کساد است.از دکتر که روی صندلی چوبی اش تکیه زده درباره وضعیت کارشان می‌پرسم.انگار که کبریتی به بشکه باروت زده باشم می‌گوید: «چه بازاری،چه مشتری ای؟خبری نیست باید دکان مان را تخته کنیم و برویم خانه».

دکتر که دل پری از کسادی بازارش دارد ادامه می‌دهد: «بد حسابی بیمه ها، مالیات بالا و نبود نسخه کافی همه دست به دست هم داده‌اند تا داروخانه روبه ورشکستگی برود خیلی ازهمکارانم،داروخانه شان را جمع کرده‌اند چرا که سودی برای شان نداشت بویژه آنهایی که در حاشیه خیابان‌های بزرگ بودندمثل خود ما. داروخانه هایی که درآپارتمان‌ها یا درخیابان‌های فرعی هستند ودر نزدیک شان مطب چند دکتر باشد ممکن است بتدریج خرج شان را دربیاورند یا لوزام آرایشی و بهداشتی داشته باشند و از این طریق خرج شان را در بیاورند ولی کسانی که تمرکزشان روی دارو است واقعاً مشکل دارند. مثلاًخود ما الان دوروبرمان هیچ دکتری نیست و مشتری هم نداریم.سرقفلی سنگینی هم پرداخت می‌کنیم و به زور فروش وسایل آرایشی و بهداشتی سرپا هستیم.تا3یا4ماه دیگر معلوم نیست ماهم جزوداروخانه‌های تعطیل باشیم یا نه.البته باید به نکته‌ای اشاره کنم که یکی از تهدیدات تعطیلی ما بشمار می‌رود، داروخانه‌های دولتی بیشتر داروها را در اختیار دارند و حتی داروهای نایاب در قفسه‌های شان یافت می‌شود ولی داروهای عادی وته مانده نسخه‌ها به داروخانه‌های خصوصی می‌آید و به همین علت مشتری برای تأمین نیاز خود تمایل دارد به داروخانه‌های دولتی مراجعه کند».

* ساعت12، سیدخندان

مشتری این داروخانه که درکوچه بالایی پل سیدخندان قرار دارد بیشتر از داروخانه قبلی است.اینجا دست کم هر چند دقیقه مشتری می‌آید.البته باید گفت مدیریت این داروخانه هم از درآمدش رضایت ندارد و برخی از گلایه‌های همکارانش را تأیید می‌کند.

خانم دکتر از مالیات گلایه‌مند است و می‌گوید: «سال93 مالیات داروخانه نسبت به سال‌های گذشته افزایش چشمگیری داشت و هنگامی که برای اعتراض به اداره مالیات رفتم آنها عنوان کردند که با توجه به خرید دارو و لوازم آرایشی و بهداشتی مالیات را تعیین کرده‌اند و این در حالی بود که نیمی از داروها هنوز در قفسه‌ها بودند و فروش زیادی نداشتیم ولی ممیزهای مالیاتی عنوان داشتند که کاری با فروش ندارند و مالیات براساس خرید داروخانه لحاظ می‌شود.نکته جالب اینکه بر اساس مالیاتی که برایمان وضع می‌شود بیش از20درصد از سودمان برای مالیات می‌رود و بقیه هم بابت اجاره و پرداخت حقوق کارمندان و مخارج دیگر صرف می‌شود و در حقیقت سودی برایمان ندارد الان هم به پشتوانه سابقه‌ای که داریم با قرض سر پا هستیم. میزان بدهی داروخانه‌ها به بانک‌ها شاید با سرمایه‌ای که داریم سربه سر شود. از طرفی هم بد حسابی بیمه‌ها ما را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده است».

دکتر داروساز به مشکل دیگری هم اشاره می‌کند و آن افزایش قیمت محصولات آرایشی و بهداشتی و کم شدن مشتری این محصولات است. می گوید: «مسلماً درصد سود یک کرم دور چشم از یک بسته استامینوفن بالاتر است و می‌تواند به اقتصاد داروخانه کمک کند اما خب وقتی قیمت انواع کرم‌ها بالا رفته متقاضی هم کم شده است البته داروخانه‌های مرکز و پایین شهر امکان ارائه این محصولات را هم ندارند».

این داروخانه دار با گلایه از حق فنی و ضریب K داروسازان می‌گوید: اگر نرخ دارو را بالا ببرند و بیمه‌ها پوشش بهتری داشته باشند به‌طوری‌که در حق بیماران هم کمتر اجحاف شود، شاید در این حالت داروخانه‌دار نفس بکشد. او همچنین به اجرای طرح تحول سلامت و پوشش همگانی بیمه سلامت اشاره می‌کند». توان خرید دارو زیاد شده و بسیاری از داروها با 10درصد فرانشیز در اختیار بیماران قرار می‌گیرد،اینها همگی نکات مثبت اجرای طرح تحول نظام سلامت است که موجب رفاه و رضایتمندی بیماران شده است».

* بدحسابی بیمه‌ها و مالیات زیاد درد مضاعف داروخانه‌ها

برای بررسی وضعیت داروخانه‌های بخش خصوصی بعد از اجرای طرح نوین سلامت باید به آمارها مراجعه کرد و دید که میزان دریافتی داروخانه‌های خصوصی از بیمه‌ها بر اساس سال پیش بوده یا نه؟

دکتر حمید خیری عضو هیأت مدیره انجمن داروسازان ایران به روزنامه ایران می‌گوید: پاسخ این سؤال روشن است که درآمد این داروخانه‌ها پس از اجرای طرح سلامت نسبت به سال گذشته 40درصد کاهش یافته است.باید گفت بعضی از گروه‌های پزشکی پس از اجرایی شدن طرح سلامت وضعیت بهتری پیدا کردند ولی داروخانه‌های خصوصی این‌طور نبود.مثلاً، پزشک‌های عمومی از درمانگاه‌های خصوصی برای ارائه خدمات بهتر جذب بیمارستان‌های دولتی شدند و با یک حقوق مناسب فعایت خود را آغاز کردند. از سویی درمانگاه‌های کوچک خصوصی به‌خاطر اینکه خالی از پزشک شدند فعالیت‌شان کمتر شد یا اینکه تعطیل شدند و ناگریز داروخانه‌هایی که کنار آنها بودند هم مشتری‌های شان روزبه روز کاهش یافت تا جایی که کارشان به ورشکستگی و تعطیلی کشید.

به گفته خیری، قرار بود که فعالیت‌های داروخانه‌های داخل بیمارستان برای ارائه خدمات هرچه بهتر برون سپاری شوند و در اختیار بخش خصوصی قرار بگیرند ولی اینچنین نشد و این کار به ضرر داروسازان خصوصی شد از طرفی در طرح تحول سلامت کار داروسازان و خدماتی که آنها ارائه می‌دهند، ارزش گذاری نشد در واقع جایگاه داروساز تعیین نشده و اگر به همین روال پیش برویم در شهرهای کوچک داروخانه‌های خصوصی ورشکسته خواهند شد که البته برخی از آنها به آن مبتلا شد‌ه‌اند.

در حال حاضر داروخانه‌های خصوصی با شرایطی که پیدا کرده‌اند دو راه برای خود در پیش گرفته‌اند.نخست اینکه چاره‌ای جز فروش امتیاز داروخانه خود نداشته باشند و راه دوم اینکه داروخانه‌شان را از حاشیه به مرکز یا جایی که تراکم پزشک است، منتقل کنند تا از خطر ورشکستگی نجات یابند.باید به این نکته هم اشاره داشت که اگرچه طرح تحول سلامت توانسته به بهترین نحو در همه جای کشور خدمات درمانی به مردم ارائه دهد ولی به نظر می‌رسد در حوزه داروخانه‌های خصوصی نتیجه عکس داشته و این قشر را با چالش‌های زیادی روبه‌رو کرده است.

با رونق گرفتن بیمارستان‌های دولتی، قوی‌تر شدن کادر پزشکی در بیمارستان‌های دولتی و مراجعه بیشتر مردم به این مراکز و رشد فزاینده استفاده از خدمات داروخانه‌هایی که داخل بیمارستان هستند و بیشتر از سوی همان بیمارستان اداره می‌شوند،عرصه بر داروسازان و داروخانه‌های خصوصی تنگ‌تر از پیش شده و این در حالی است که طبق اصل 44قانون اساسی باید این داروخانه‌ها در اختیار بخش خصوصی قرار می‌گرفت. دکتر حسین رستگار رئیس مرکز آزمایشگاه‌های مرجع کنترل غذا و دارو نیز در تأیید این مطلب می‌گوید: صنف داروخانه داران برای اجرایی شدن این اصل معتقدند باید همه فضاهای دولتی بیمارستان‌ها از جمله داروخانه‌های دولتی در اختیار بخش خصوصی قرار بگیرند و تصدی گری به این بخش واگذار شود.

عضو هیأت مدیره انجمن داروسازان ایران موضوع دیگری را هم روایت می‌کند «در آینده‌ای نزدیک 5هزار و 600درمانگاه و مرکز درمانی دولتی در سراسر کشور راه‌اندازی می‌شود و آنها هم داروخانه‌هایی در خود ایجاد خواهند کرد که با این افزایش داروخانه‌های دولتی، آینده‌ خوبی برای داروخانه‌های خصوصی وجود ندارد».

او می‌گوید: داروخانه‌های بخش خصوصی خود نیز دچار معضلاتی همچون عدم پرداخت پول داروها توسط سازمان‌های بیمه‌گر یا تأخیر چندماهه در پرداخت است و البته مشکلات مالیاتی که خود به یکی از دغدغه‌های داروخانه‌داران خصوصی تبدیل شده‌است. اگرچه تمام فاکتورهای خرید داروخانه‌ها به اداره مالیات ارجاع می‌شود و داروخانه داران خود را ملزم به پرداخت می‌دانند ولی باید گفت که از سال گذشته تا کنون هر داروخانه خصوصی فارغ از میزان کم یا زیاد فروش دارو ، مالیاتش سه برابر شده است و با توجه به نادیده گرفتن ارزش نسبی خدمات داروسازان نامهربانی به دکتران داروساز تحمیل می‌شود.

خیری با اشاره به اینکه اگر داروخانه‌ها اقتصاد سالمی نداشته باشند، نمی‌توانند خدمات را به درستی انجام دهند،عنوان می‌کند: داروخانه‌های دولتی و نیز داروخانه های خاص مثل هلال احمر که در همه جای کشور فعالیت دارند بیش از55درصد از بازار دارویی را در دست دارند و باقیمانده نیز در اختیار22هزار داروسازی است که با خطر بیکاری روبه‌رو هستند مضاف براینکه تعداد زیادی دانشجو که جزو نخبگان هستند در دانشگاه در حال تحصیل‌اند و در آینده به این جمعیت افزوده می‌شوند.

راهکــــاری که عضو صنف داروخانه داران برای پیشگیری از این معضل ارائه می‌دهد، تجدیدنظر مسئولان در ارزش گذاری نسبی خدمات دارویی و تبیین درست جایگاه داروسازی در جامعه است.

او معتقد است،برای حمایت از داروخانه‌های بخش خصوصی باید این داروخانه‌ها را در ارائه خدمات هر چه بهتر فعال کنیم. برای این کار ابتدا باید در ارزش گذازی نسبی خدمات دارویی به یک نقطه نظر واحد برسیم.دوم آنکه سازمان‌های بیمه گر موظف شوند، خدمات بیمه‌ای را به بیمه شوندگان تمام و کمال پرداخت کنند و به تعهدات خود پایبند باشند و از سویی با پرداخت به موقع هزینه‌های داروخانه‌ها از بروز بحران اقتصادی برای آنها جلوگیری کنند چرا که یکی از دغدغه‌های داروخانه‌ها تأخیر یا پرداخت نکردن نسخه‌ها است، مسأله ای که موجب شده داروخانه‌های خصوصی همکاری خود را با سازمان‌های بیمه قطع کنند.

* ساعت 2بعداز ظهر،خیابان مطهری

خیابان مطهری برای پایتخت نشینان منطقه‌ای از شهر است که با مطب‌های پزشکی، ساختمان پزشکان، کلینیک‌ها و درمانگاه‌های خصوصی اش شهرت دارد هر اندازه که دکتر در این نقطه شهر زیاد است دوا و دارو هم در یک قدمی مطب پزشکان قرار دارد اما داروخانه داران اینجا هم زیاد دل خوشی از بازار ندارند. یک دکتر داروساز می‌گوید:از زمانی که پزشکان بیماران را در بیمارستان ویزیت می‌کنند بیمار هم نسخه اش را از داروخانه بیمارستان تهیه می‌کند البته این هم را بگویم که دکتر داروسازی که در بخش دولتی به‌کار گرفته می‌شود از منافع آن سهامدار بیمارستان هم استفاده می‌کند در واقع سعی شان این است که نسخه‌ها کمتر به بیرون برود. او به این نکته هم اشاره می‌کند که اغلب دانشجویان فارغ التحصیل رشته داروسازی سر از تهران در می‌آورند بنابراین برای اینکه جواب مطالبه دکترهای تازه وارد را بدهند، گاهی صورت مسأله را پاک می‌کنند. یعنی فاصله داروخانه از داروخانه بعدی که باید 300متر باشد الان 190متر شده است از این رو بیش از 50درصد نسخه‌ها داخل بیمارستان پیچیده می‌شود آن 50درصد بقیه هم که در خارج از بیمارستان پیچیده می‌شود باید بین تعداد زیادی داروخانه تقسیم شود».

آنگونه که رئیس اداره مواد وداروهای تحت کنترل سازمان غذا و دارو درباره فاصله داروخانه‌ها می‌گوید: فاصله داروخانه‌ها بستگی به شهر دارد اما در حالت کلی فاصله داروخانه از داروخانه بعدی 200متر است اگر داروخانه سوم بخواهد وارد حریم 200متری دو داروخانه دیگر شود باید حداقل 10مطب در شعاع داروخانه‌ها فعال باشند.به گفته سعدالله پرویزی، در اطراف اغلب داروخانه‌های سطح تهران 3یا چهار مطب فعال وجود دارد.

به اعتقاد داروخانه داران ،باز شدن داروخانه هایی که تنها چند قدم از هم فاصله دارند،داروخانه داران را در معرض تعطیلی قرار داده است.آنها می‌گویند: تا زمانی که از هجوم داروسازان به تهران جلوگیری نشود،بتدریج فاصله داروخانه‌ها به 100متر نیز می‌رسد.

یک داروساز در خیابان مطهری می‌گوید: «خیابان مطهری وضعیت بهتری دارد اما با اینکه دو سه داروخانه پهلوی هم قرار دارد اما به تعداد داروخانه،پزشک دوربرشان نیست داروخانه دار توان مالی و روحی مناسبی برای کار کردن ندارد.از آن طرف هم ضوابط اداره دارایی دست و پا گیر شده است، برای داروخانه‌ها همان ضوابطی را در نظر گرفتند که برج سازان و آهن فروشان. به جرأت می‌توان گفت که بیش از 70درصد داروخانه هایی که در شهر تهران بر پا هستند خیلی هنرمند باشند، می‌توانند هزینه‌های داخلی شان را متعادل و تراز کنند. از طرفی توان خرید مردم پایین آمده است مثلاً هزینه داروهای زیبایی سنگین است، خانم‌ها هم کمتر به متخصص پوست مراجعه می‌کنند و بار همه این فشارها به داروخانه‌ها تحمیل می‌شود».

با وجود آنکه داروخانه داران از کاهش فروش و افزایش تعداد داروخانه‌ها گله‌مند هستند اما رئیس سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت تأکید می‌کند که درباره تأسیس داروخانه‌های جدید تقاضاهای غیر منطقی زیادی وجود دارد اما با این حال نمی‌توان بدون حساب و کتاب مجوز داروخانه صادر کرد.او همچنین اضافه می‌کند:واقعیت این است که شخصیت‌های حقوقی و حقیقی بسیاری طی مدت‌های طولانی در نوبت قرار می‌گیرند تا بنا بر امتیاز خود، صاحب این مجوز شوند لذا همواره بخشی از زمان ما در این صرف می‌شود که این افراد متقاضی تأسیس داروخانه‌های جدید آن هم بی‌نوبت را توجیه کنیم که همین طور که بی‌نوبت نمی‌توان از یک نانوایی محلی، نان تهیه کرد بی‌نوبت و بی‌حساب و کتاب هم نمی‌توان مجوز تأسیس داروخانه صادر کرد.

این اظهار نظرهای داروخانه داران پایتخت در حالی است که در بسیاری از شهرهای کوچک و حاشیه‌ای تعداد داروخانه‌ها شاید به تعداد انگشتان دست هم نرسد برای مثال گزارش هایی که از شهرهای استان‌های جنوبی و جنوب شرقی می‌رسد مردم با کمبود جدی داروخانه بویژه داروخانه‌های شبانه روزی مواجه هستند اما در مرکز استان‌های برخوردار معمولاً تعداد داروخانه‌ها به حد اشباع رسیده است.حال با این اوصاف باید دید در حالی که در برخی شهرهای کوچک و حاشیه‌ای نیاز واقعی به تأسیس داروخانه‌های جدید وجود دارد اما به‌خاطر تقاضاهای زیاد ایجاد داروخانه در تهران مشکلاتی برای این صنف و به تبع بیماران ایجاد شده و گذشته از اینها بلوکه شدن پول داروخانه‌ها توسط بیمه‌ها و متوازن نبودن میزان مالیات با سوددهی داروخانه‌ها آن هم در شرایط فعلی چه تدبیری باید کرد تا هم بیماران از دسترسی به دارو دور نمانند و هم چرخ اقتصاد داروخانه‌ها بچرخد.